Womanlogy
Etiket

para koçu

Yazılar
Yaşama Dair

Doğru Bütçe Yönetimi İçin Tüyolar

yazar

Geçtiğimiz yıl en çok konuşulan konuların başında sağlık gelirken bu yıl sağlıkla birlikte ekonomi de gündemin başlarında yer alıyor. Yaşam kalitesini oldukça etkileyen pahalılaşma doğru bütçe yönetiminin nasıl olması gerektiği sorusunu akla getiriyor. Kişileri alış veriş yapmaya yönelten istekler, ihtiyaçlar, indirimler, teşvikler doğru yönetilemediğinde bütçeler için tehdit oluşturabiliyor. Özellikle de bugünlerde bütçemizi nasıl koruyabileceğimizi, doğru finansal adımların nasıl atılması gerektiğini Para Koçu, Yazar Pelin Narin Tekinsoy açıkladı.

Bütçe yönetimi akla ilk olarak şirketler veya kurumlar gibi organizasyonların bütçelerinin yönetilmesini getirse de çıkış noktası kişisel bütçedir. Kişisel bütçeden de yola çıkarak aile bütçelerinde kaç kişinin gelir getirdiği ve harcamaların kimler için yapılacağı konusu konuşularak öncelikler belirlenmeli ve kazançlardan, harcamalardan oluşan gelir gider dengesi sağlanmalıdır. Ürün raf fiyatlarının ve enflasyonun tüm dünyada arttığı bugünlerde, artan banka faiz oranları da kişilerin hem alışveriş hem de yatırım kararlarını doğrudan etkiliyor. Bu durumda kişilerin bilinçli adımlar atabilmesi ve doğru bütçe yönetiminin ipuçlarını Para Koçu, Yazar Pelin Narin Tekinsoy verdi.

Bütçe tabloları oluşturulmalı 

Birçok şirket bütçesinin yönetiminde de olduğu gibi kişiler kendilerinin ve ailelerinin bütçe yönetimi için tablolar oluşturmalı. İstek ve ihtiyaçların netleştirilip, yeterli para olduğunda yapılacaklar şeklinde başlıkların ayrı ayrı belirlendiği, gelir ve giderin yazıldığı, kişisel ve aile hedeflerinin netleştirildiği tablolar oluşturulmalı. İhtiyaçlar, günlük, aylık ve zaman içinde olmazsa olmazlar şeklinde de üçe ayrılabilir. Bu tabloya mecburi giderler olarak kira, faturalar gibi düzenli olanlar yazılabilirken bir anda ve nadiren oluşabilecek öngörülmeyen giderler için de bir bölüm oluşturulabilir. Bütçenin genel bir fotoğrafını çekmek harcama yaparken de bilinçli yapılmasına yardımcı olur.

İndirimlere yaklaşım nasıl olmalı? 

Ürünlerin fiyatlarının sürekli arttığı haberleri ard arda gelse de bir yandan da indirim haberleri gelmeye devam ediyor. İndirimler gerçek anlamda yapıldığında firmaların stoklarını tüketmelerine ve belli pazarlama hedeflerini gerçekleştirmelerine yararken tüketicilerin de ihtiyaçlarını uygun fiyata gidermelerini sağlıyor. Bilinçli bir tüketici olup, bütçeleri korumak için almak istenen ürünün örneğin mağaza ve internet mağazasındaki fiyatı karşılaştırılmalı. Aynı satıcıdan aynı ürün olsa dahi iki farklı satış kanalında fiyatlar farklılıkları mevcut. İndirimler değerlendirilirken iyi araştırılmasını tavsiye ediyorum. Fiyatların daha da yükseleceğinin endişesiyle indirimde görünen ama ihtiyaç olmayan ürünler alınarak stoklanmamalı. Her zaman kullanılan, raf ömrü uzun ve ihtiyaç olan ürünler için indirimler değerlendirilebilir.

Kredi kartı kullanımı

Kredi kartları kullanırken bilinmesi gerekenler; her kredi kartı için kullanım bedeli tahsil edildiği gibi kredi kartıyla satın alırken yılın belli periyotlarında yapılan öteleme faizinin değişiklik miktarlarının duyuruları da takip edilmelidir. Mümkün olduğu kadar kredi kartı harcamalarını günlük ve aylık tablolar şeklinde neye para harcandığına dair notlar alınarak çıkarılmalı. Kişiler kurumların kendileri için hazırladığı harcama grafiklerinden çok kendi harcama grafiklerini tutmalı. Bu çizelgeler hem aylık hem de yıllık olarak kendinizi ne kadar miktarda bloke ettiğimizin göstergesidir. Bankalar aylık grafikler gönderirken, kişisel olarak siz yıllık olarak da kredi kartı parasal durumunuzu görebilirsiniz. Ayrıca bilimsel araştırmalar kredi kartı harcamalarında kişinin beynindeki acı hissini ortadan kaldırdığını ispatlayarak kontrol edilmez şekilde kullanıldığını kanıtlamıştır.

Alışverişlerde nakit para kullanmaya özen gösterilmeli

Alışverişlerde mümkün olduğu kadar nakit para kullanmaya özen gösterilmeli. Bu sizin ihtiyatlı ve kontrollü şekilde davranmanızı sağlar. Bilimsel araştırmalar nakit para kullanırken beyinde acı hissi oluştuğu için bireyin daha kontrollü davrandığını kanıtlamıştır. Bununla birlikte günlük ve haftalık bütçenizde kendinizi gözlemlemek için nakit bir bütçe oluşturmak, süreci parasal davranışınız olarak yorumlamanıza da yardımcı olacaktır. Hatta bu durumu biraz daha düşünmek ve netleştirmek için “en son hangi dönemde nakit para kullanıyordunuz ve nasıl davranıyordunuz?” sorularını cevaplamak bugünkü parasal davranışlarınız için de bir fikir edinmenize yardımcı olabilir.

Tasarruf nasıl yapılmalı? 

Bugünlerde tasarruf yapmak günü kurtarma halinden dolayı hayal gibi görünebilir. Ancak para listenizle beraber kredi kartı gözlem listenizi oluşturmak başlangıçta ufak ufak da olsa bir süre sonra sizi tasarruf tarafına getirecektir. İçinde bulunduğumuz durumda günü doğru programlayarak akıllı borç yapmak veya hiç borç yapmayarak ilerlemek tasarruf sağlamamıza yardım edecektir. Bununla birlikte evdeki kıyafetlerinizi yeniden elden geçirerek tasarım yapmanız veya terzinizle beraber yenilemeniz tasarruf yollarından biri olabilir. Sıklıkla kuru temizlemeye verilen ev kıyafetleri yerine, evde yapamayacağınız veya hassas olduğunu düşündüğünüz kıyafetlerinizi seçerek temizlemeye verme, tasarruf alanında değerlendirebileceğiniz diğer noktalar. Bazen evde temizlemeye çalıştığımız kıyafetler astarı yüzünden pahalı masraflar çıkarabilir. Her gün dışarıdan yemek sipariş etmek yerine evde sağlıklı şekilde hem de hane halkıyla beraber yapılacak, aile ilişkilerini güçlendirecek menüler oluşturulabilir. İhtiyacınızı görmeyeceğini düşündüğünüz yani kullanılmayacak diye bir kenara ayırdığınız ev araç ve gereçleri için de ucuz maliyetli yenilemeler, kullanım şekli değişikliği yapmak mümkün olabilir. Kişisel olarak yeteneklerinizin de ortaya çıkmasını sağlayacak bu tür davranışlar ruh halinizi de olumlu yönde etkilemekle kalmayacak; bu alışkanlıklarınız değişmeye başladığında tasarruf ettiğinizi göreceksiniz. Olur da bunların hiç birini yapamam diye aklınızdan geçiyorsa, evinizde artık ihtiyacınız olmayan eşyaları çıkarıp ihtiyacı olan kişilerle paylaşabilirsiniz.

Duygular birikim planlarını ve acil durum yönetimini etkiler

Tasarruf yapmaya başladığınızda acil durum çözümleri için gereken parayı da biriktirmeye başlarsınız. Her ne kadar duygularımız kişisel bütçe birikim planı oluşturmakta göz ardı edilse de acil durumlarda duygu yönetimi önemlidir. Para kullanımı gerçekte alıp-verme ve hesap yapma şeklinde her ne kadar algılansa da her türlü ihtiyacımız ve isteğimizin altında duygularımız yatar. Günümüz koşullarındaki yatırım enstrümanlarının kullanımı daha fazla kazanma isteğinin oluşturduğu güçlü hissetme veya kaybetme korkusu gibi duygularımızı tetiklese de bireysel inançlarımızla hareket etmemize sebep olur. Tüm bu koşullarla beraber, birikim yapabilmek ve doğru bütçe yönetimini sağlamak istiyorsak önce en acil olan şey duygularımızı yönetmeyi öğrenmektir.

Okumaya devam et
Çocuk Gelişimi

Çocuklarda Para Kullanma Becerisi Nasıl Oluşturulmalı?

yazar

Yetişkinlikte sahip olunan alışkanlıkların kökleri çocukluktaki yetiştirilme şekillerine, edinilen becerilere ve ebeveyn tutumlarına dayanır. İnsanlar birçok alışkanlık ve beceri gibi para kullanma ve paraya dair risk, tasarruf, yatırım gibi kavramları da erken çocukluk çağlarında öğrenirler. Çocuklarda parayı doğru kullanma becerilerinin nasıl oluşturulabileceğini Para Koçu Pelin Narin Tekinsoy açıkladı.

Para kullanma alışkanlıkları çoğunlukla aileler aracılığıyla nesilden nesile aktarılır. Kimi insanlar çok para sahibi olsa da onu doğru kullanmayı bilmez, kimileri mevki sahibi olma konusunda ne yapacağını bilemez, kimileri ne yaparsa yapsın para biriktiremez. Bir çocuğun hayatında 0-3 yaşında ebeveynlerinden gördüğü yaklaşımların ve psiko-sosyal kimliğini oluşturmaya başladığı 3-6 yaş aralığında edindiği ya da edinemediği para kullanım alışkanlıklarının yaşam kalitesini etkileyebilecek kadar önemli olduğunu söyleyen Para Koçu Pelin Narin Tekinsoy ebeveynlere çocuklarını yetiştirirken şu önerilerde bulundu:

Çocuklarda para bilinci oluşturmak için

Çocukta para bilinci ailesiyle arasında olan alma verme dengesiyle gelişmeye başlar. Bu noktada çocuğun anne sevgisini ne kadar ve nasıl aldığıyla beraber beslenmesindeki doyumun da nasıl ve ne kadar olduğu paraya olan bakış açısını, para kullanma alışkanlıklarını doğrudan etkiler. Günlük hayatta bazı insanlar örneğin hesabı ödemeye bir türlü yanaşmaz, bazıları ise çok bonkördür. Bu davranışlar zaman zaman dışarıdan garip görünen ve para kullanıncaya kadar da kendini pek göstermeyecek bir bilinç seviyesi davranışlarıdır. Ebeveynler veya bakım verenler çocuklarının ihtiyaçlarına zamanında ve yeterli ölçüde cevap verebilmeli. Sevgilerini koşulsuz olarak sunabilmeliler.

Çocukları sıfatlandırmak yerine anlamak için gözlemleyin  

Aileler bazen çocuğun davranışlarını gözlemleyerek gelecekteki hali için “bu çocuk cimri olacak” ya da “ihtiyatlı olacak”, “çok bonkör bizimkisi” gibi cümleler de kurabiliyor. Bu cümleleri ebeveyn olarak kurmak başlangıçta pek bir sevimli gelebilir, aman dikkat! Çünkü kurulan bu cümleler, çocuğunuzla ilgili para kullanma alışkanlığına dair ipuçları vermeye başlamış olabilir. Tanımlanan her ifade kesinlikle bu şekilde gerçekleşecektir diyemeyiz. Hepimiz bireyselleşirken kişiliğimizde kırılma ve değişim noktaları yaşadık. Burada önemli olan, ebeveyn olarak bir çocuğun para bilincini oluştururken onu sıfatlandırmak yerine iyi bir gözlemci olarak yanlış şekillenmesini beklemeden ona yardımcı olmanızdır.

Paranın kontrol edilebilir olduğu öğretilmeli

Alışveriş yaparken, ödeme araçlarını sizin kontrolünüzde kullanmasını sağlamak önemlidir. Para nedir? Kredi kartı nedir? Neden şifreler var? Para üstü ne zaman olur? Bahşiş kavramı nedir? Para ne zaman kullanılır? Ne zaman biriktirilir? Bu örnekler gibi birçok para kullanım davranışını ve kavramını ona öğreterek çocuğunuzda para bilincini erken çağda oluşturmaya başlayabilirsiniz.

Paranın nasıl kullanılacağı çocuğa uygulamalı olarak gösterilmeli

5 yaşından neredeyse 10 yaşına kadar, özellikle parasal hareketler içeren davranış veya diyaloglarında çocuğun yanında olarak para araçlarının nasıl kullanabileceği desteklenmelidir. Gerçek bir alışveriş ortamında para verip üzerini beklemesi, nakit veya kredi kartı kullanımlarını takip etmesi, kendi ihtiyaçlarını belirlemesi ve kıyas yaparak seçim yapması teşvik edilmelidir.

Harçlık verme konusunda bunlara dikkat

Harçlık vermek, çocuğun özgüveni ve sorumluluklarını arttırırken sınırlarını da oluşturmasına yardımcı olacaktır. Ebeveynler harçlığı ceza ya da ödül aracı olarak kullanmamalıdır. Çocuğun yaşıyla orantılı olarak harçlığını her yıl artırmalı, alışveriş esnasında kendi parasını kullanmaya özendirirken harcamalarını da planlaması öğretilmelidir.

Çocuğa ergenliğe yavaş yavaş adım attığı dönemlerde okul harçlığı veya haftalık harçlık miktarının aile bütçesi de göz önünde bulundurularak verilmesi; haftalık, aylık ve yıllık kişisel bütçe planlaması yapmasını destekler. Harçlık verilen çocuklar, verilmeyenlere göre malların çeşitliliği ve fiyatları hakkında daha gelişmiş bilgiye sahip olurlar.

Çocukta tasarruf bilinci oluşturmak için

Yeryüzündeki sonsuz kaynak kavramına karşın kendiyle çelişen sınırlı bütçe kavramıyla büyürüz. Sınır tanımaz çocuksu hayaller ise limitsizdir. Bununla beraber bazı ebeveynler çocuklarına sınır koymayı bilemezler. Onlara ket vurarak çocuklarının sınırlandırılmış hissettirmelerini istemezler ve para konusunu açmaktan uzak dururlar. Açılmayan konu beraberinde para bilincinin gelişimini engellediği gibi; sınırlandırma, kendiyle çelişen sınırlı bütçe tanımı ve tasarruf etme kavramlarının da birbirine karışmasına sebep olur. Tasarruf genel olarak, harçlıkla öğrenilecek bir alışkanlıktır. Bununla birlikte verilen harçlığın limiti, mal ve hizmetlerin fiyatlarının ne kadar olduğunu düşünmesini ve seçenekleri arasından kıyas yapmasını öğretir. Böylece çocuk istek ve ihtiyacı ayırt etmeye başlarken önceliklerini de belirleme alışkanlığı kazanır. Kendi bütçe kavramı içinde kullanmak üzere onlara verilen harçlık, paranın kullanımını, harcama limitlerini, para anlayışını gerçek ve somut hale getirir.

Çocuk para kullanımında hata yapacaksa şimdi yapsın

Çocuklara yaş aldıkça ek para kazanma olanakları sağlayarak uygun değerler öğretilmeye başlanmalıdır. Çocuğa gerektiğinde borç vermek ve sonrasında bu borcu yapılandırmak da ona gelecekte yardımcı olacak davranışlardandır. Böylece harçlıklarından ufak ufak da olsa düzenli olarak tasarruf ederken borç kavramına karşı nasıl davranması gerektiğini öğrenmeye başlarlar. Ayrıca, çocuklar kendi paralarını kullanarak satın aldıkları ürünlerle daha çok değerlendirme yapma kabiliyetlerini de geliştirirler. Şimdiden küçük hatalar yapmalarına da izin vermek, ilerde daha büyük hatalar yapmalarını engelleyecektir.

Ebeveyn çocuğa ne zaman ve nasıl destek olması gerektiğini bilmeli

Para, kişinin onu olumlu yönde kendisine hizmet edecek şekilde kullandığı sürece, doğru kullanımın benimsendiğini söyleyebiliriz. Ancak insan yavrusu merak eden bir varlıktır. Canı yanıncaya kadar deneyebilir. Hatta canı yansa da denemeye devam eden bir potansiyeli de vardır ve kısmen de böyle öğrenir. Bu süreçte çocuğun yanında olan ebeveynin, davranışı önemlidir. İlk adım sürçlerinde, ayağa kalkması için onu nasıl destekliyorum? Müdahale etmeden kendi kendine bir yol bulmasını gözlemliyor muyum? Ya da ne zaman destek müdahalesinde bulunacağı kritik anları yakalıyor muyum? İşte tüm bu süreçler çok basit, hayatın içinden davranışlar gibi gözükse de çocuk yarın yetişkin olduğunda ne zaman ve nasıl karar vereceğini etkileyecektir. Hatta bir işe atılırken ki olabilecek riski görme ve riski karşılama sürecini yönetmesi de buna dahildir. Tüm bu davranışlar neticesinde gün sonunda hep bir para hareketi içindeyiz ve nihayetinde bir sonucu olacaktır.

Okumaya devam et
Yaşama Dair

Küresel Salgın Sürecinde Para Harcama Alışkanlıklarımız Nasıl Olmalı?

yazar

Tüm dünyayı etkisi altına alan Kovid-19, sonrasında gelen pandemi ve içinde bulunduğumuz temkinli normalleşme sürecinde insanların günlük yaşam rutinleri ve para kullanım şekilleri oldukça değişti. Ekonomideki dalgalanmalar tüketiciler üzerinde ellerindeki parayı kullanma ve yatırım konularında kafa karışıklığı yaratıyor. Süreci dikkatli ve mantıklı yönetebilmek adına Profesyonel Para Koçu Pelin Narin Tekinsoy para harcama isteğimizin altında yatan duygusal sebepleri açıkladı ve önerilerde bulundu. 

Küresel salgın döneminde insanların duygu durumları ve para kullanma davranışları değişkenlik gösterebiliyor. Pelin Narin Tekinsoy bu dönemde ve hayatımızın her döneminde para harcarken bilmemiz gerekenleri şöyle açıkladı: “Koçluk çalışma alanı itibariyle tamamen bireysel hedeflere yöneliktir. Bu sebeple, kişinin parasal olarak doğru şekilde hareke etmesini önemsiyorum. Bu da bireylerin duygularını kontrol etmelerinden geçiyor. Buna halk dilinde mantıklı hareket etmek dense de her zaman söylendiği kadar basit şekilde akıllıca hareket edemiyoruz. Özellikle de içinde bulunduğumuz salgın ortamında.

Mantıklı hareket edemiyor olmamıza ilk sebep; hayatta kalabilme kaygımız. Çünkü ölmekten içten içe korkuyoruz. Vakitsizce hayatımızı kaybetme düşüncesi bizi belirsizliğin içine sincice sürüklerken kaygı yaratmakta. “Daha yapılacak bir sürü şey var” düşüncesiyle farkında olmadan panikliyoruz. Bu halimiz bizi günlük de olsa yanlış para kullanma davranışlarına itiyor.

İkinci olarak, bir çoğumuz hala duygularımızı kontrol edemez yetişkinleriz. Bu ne demek? İçimizde hala çocuk olan bir yan var. “Bunun nesi kötü!” diyebilirsiniz. Ancak işte bu olgunlaşmayan yanımız, bizim yumuşak karnımız. Duygularınızı olgunlaştırmak çocuksu yanınızı elinizden alacakmış korkusu yaratır ve bizi hep güdük bırakır. Aksine çocuksu bir yanınız olsun. Fakat o çocuk hayata olgunca da bakabilme yetisi kazansın.

Üçüncü olarak büyük markaların aynı bizim gibi hayatta kalmaları ve varlıklarını sürdürmeleri önemlidir. Bu sebeple bizi sürekli geçmişteki güzel günleri düşleyeceğimiz zaman yolculuğundan çıkarmak istemezler. O çocuksu yanımızı kullanarak bizi geçmişte bırakırlar, iyi hissettiğimiz tanıdık geçmiş duygularda. Bu sebep de yine bizi panikletir. Eski duyularımızı hissettirecek yeni ürünler, bizi para harcamaya iter.

Sonuç olarak duygusal olgunlaşma önemli. Paramızı yönetmek istiyorsak hayatı dışardan seyretmeyi öğrenmeliyiz. Özellikle küresel salgın durumlarında sağlık, eğitim gibi konularda dikkatli adımlar atmaya çalıştığımız kadar bütçemizi doğru yönetmek ve korumak adına da araştırmalar yapmalı ve bizi hep daha fazla harcamaya iten duygusal sebepleri fark etmeliyiz. Temkin şimdi her zamankinden daha önemli.”

Para kullanım alışkanlıkları, altında yatan sebepler ve doğru bütçe yönetimi konusunda daha fazla açıklamalar ve önerilere Pelin Narin Tekinsoy “Para Koçluğu –Tamamen Duygusal” adlı kitabında yer verdi.

 

 

Okumaya devam et